Ses İnceltme ve Kalınlaştırma Ameliyatları
Ses İnceltme ve Kalınlaştırma Ameliyatları
SES İNCELTME (VOICE FEMINIZATION) VE KALINLAŞTIRMA AMELİYATLARI
Ses cerrahileri arasında perde değişim cerrahileri yani sesin inceltilmesi veya kalınlaştırması önemli bir yer tutmaktadır. Ses sekonder bir seks karakteristiği olup iletişimin en önemli parametrelerinden birini oluşturur. Ses modifikasyonu transseksüel bireylerin toplumla entegrasyonunu sağlamada yardımcı olmalı ve günlük hayatlarını bu bağlamda kolaylaştırmalıdır. Seste cinsiyet algısını oluşturan en önemli özellik ise sesin perdesi yani frekansıdır.
Kadın ve erkekte sesi oluşturan yapıların farklı anatomik özelliklere sahip olmaları nedeniyle kadın/erkek gırtlağı farklı iki çalgı gibi değerlendirilmelidir. Erkeklerde ses teli uzunluğu 17-23 mm kadınlarda ise 12-17 mm arasında değişmektedir. Ayrıca erkekte adem elmasının belirginliği kıkırdağın daha dar bir açı yapmasından kaynaklanır.
Her ne kadar sürekli kadın sesi olarak algılanan bir frekans seviyesi olmamasına rağmen erişkin erkek konuşma frekans aralığı ortalama 107-132 Hz arasında değişirken kadınlarda 189-224 Hz arasında olup daha tizdir yani kadınsı ses daha tiz erkeksi ses ise daha pestir.
Tizliğe ek olarak nefeslilik, şiddet, entonasyon, artikülasyon-prozedü, kelime seçimi, konuşma hızı, konuşulan konu, içeriği, stili ve konuşma dışındaki iletişim parametreleri de kadınsı-erkeksi ses algısında önemlidir.
Transseksüel bireyledeki ses değişimlerinde ses terapisi önemli bir yer tutsa da bir süre sonra ortaya çıkan yorgunluk ve öksürme, gülme, esneme gibi refleksik ses çıkarmalarda erkek sesine geçişler yaşanabildiğinden daha net bir yöntem olan cerrahiye başvurulur. Sürekli kadın sesi çıkarmaya çalışmak bir süre sonra gırtlağı yorar ve buna bağlı ses teli hastalıkları çıkmaya başlar.
Sesi inceliği, ses tellerinin gerginliği, uzunluğu ve kitlesi ile ilintili olduğundan fonocerrahi bu faktörlere odaklanır. Dışarıdan herhangi bir kesi yapmaksızın tamamen ağız yoluyla mikrocerrahi ile ses telleri kısaltılarak ses başarılı bir şekilde inceltilebilmektedir. Bundan başka ses tellerinin kitlesi lazer ile azaltılabilmektedir. Bu iki yöntemde yani ses telinin kısaltılması veya kitlesinin azaltılması kalıcı bir değişikliğe neden olur. Gerginliğinin arttırılması yoluyla sesin inceltilmesi ise boyundan küçük bir kesi aracılığıyla mümkün olabilmektedir. Bu yöntemde yıllar içinde gerginlik azalabilmekte, ses zaman içinde pese doğru kayabilmektedir. Bu yöntemde aynı kesi üzerinden adem elmasının belirginliği de düzeltilebilmektedir.
Kadınsı sesin erkeksi sese dönüştürülmesi ise hormonal tedavi ile mümkün olmakta cerrahiye gerek duyulmamaktadır.
Ses değişim cerrahileri sesi sadece inceltmek için değil “Mutasyonel falsetto” da olduğu gibi kalınlaştırmak için de yapılabilmektedir.
Ergenlik dönemi ile birlikte gırtlak erişkin şekline geldikçe çocuğun sesi de değişime uğrar. Bu değişime “uyum sağlanamaması” mutasyonel falsetto veya diğer adıyla puberfoniye neden olur. Sesin çocuksu sese benzemesi, seste kırılma ve çatallanmalar ile kendini gösterir. Bu ses bozukluğu genellikle erkeklerde görülür. Tedavisinde terapinin yeri önemli olsa da bazı dirençli olgular cerrahi tedavi gerektirir. Ses tellerinin gerginliğinin azaltılmasını hedefleyen bu cerrahide tiz ses daha doğal olan pes tonlara kayar ve sonuç çok yüz güldürücüdür.
Prof. Dr. Serap Köybaşı Şanal
Tınaztepe Galen Hastanesi Kulak Burun Boğaz