Polikistik Over Sendromu

Polikistik Over Sendromu kadınlarda en sık görülen hormonal bozuklukların başında gelmektedir.Adet düzensizlikleri,ultrasonda polikistik over yapısının görülmesi ve androjen fazlalığına bağlı sivilcelenme,tüylenme,saç dökülmesi ve özellikle karın bölgesinde kilo artışı temel bulgularıdır.Bu bulgulardan en az ikisinin varlığı tanı koymaya yeterlidir.

Tüylenme artışı ve adet düzensizliği ilk adet görmeden itibaren başlayabilir. Ergenlik döneminde kilo almayla birlikte yakınmalar daha da belirginleşebilir. Adet düzensizlikleri sıklıkla gecikmeler şeklinde karşımıza çıkmaktadır.Normal bir kadında adet görme döngüsü 21-35 gündür. PKOS’lu olgularda adet görme sıklığı sıklıkla 35 günden daha fazla olur . Tüylenme erkek tipi,özellikle çene altında,favori bölgesinde ,iki göğüs arasında ,karında ve sırtta ,uzun,siyah,sert tüyler olarak gözlenir.Şeker metabolizmasını bozucu etkisiyle kan şekerlerinde yükselme,karın bölgesinde yağlanma,kilo vermede güçlük de oluşmaktadır.Fiziksel problemlerin yanında depresyon ve anksiyete şeklinde duygudurum bozuklukları da görülebilir. Bu tür şikayetleri olan kadınların kadın doğum hekimine başvurarak şikayetlerine yönelik tetkikleri yaptırması,şikayetlerine uygun tedavilere başlaması,hem fonksiyonel,hem kozmetik sorunlarını çözmeleri açısından önem taşımaktadır.

Hasta adetinin 3,4 ya da 5. günü ,sabah aç olarak başvurduğunda,hormon tetkikleri de, açlık kan şekeri de bakılabilir.Ultrason ile overler değerlendirilir.Overlerin polikistik yapıda gözlenmesi tanı açısından yardımcıdır.Bu görünüm olmak zorunda değildir.Görüldüğünde tek başına anlamlı da değildir.Hastanın adet düzensizlikleri ya da androjen fazlalığı bulguları yoksa tedavi gerektirmez.

PKOS tedavisi, belirtilere ve hastanın çocuk isteğine göre farklılıklar gösterir. Bununla beraber yaşam tarzi değişikliği tedavinin en önemli bileşenidir. PKOS’lu olguların yaklaşık yarısı kiloludur. Bu olgularda insülin direnci ön plandadır. Bu nedenle tedavide birincil hedef kilo kaybıdır. Kilo kaybı sonucu insülin direnci azalacağı için erkeklik hormonları azalır. Yaklaşık %5 -10 luk bir kilo kaybı PKOS’lu olgularda adet düzensizliğini büyük oranda düzeltir. Kilo kaybı yumurtlamanın sağlıklı olmasını sağlar ve gebelik olasılığını arttırır. Bunun yanı sıra tüylenmenin ve sivilcenin düzelmesinde de yararlı olur. Kilo kaybı için düşük kalorili,karbonhidrattan fakir ,dengeli bir diyet ve haftada yapılacak 150 dakikalık bir egzersiz yeterlidir.

Tüylenme tedavisinde mekanik yöntemler ve ilaç tedavileri uygulanır. Hafif olgularda mekanik yöntemler (tıraş, ağda, lazer epilasyon, solüsyonlar) yeterlidir. Bu mekanik tedaviler içinde hasta kendisine uygun olanı tercih edebilir. Lazer epilasyon uygulayan kadınlarda da tedaviden 2 yıl sonra yeni kıllar çıkabilir. Kıl döngüsü 6-12 ay olduğu için ilaç tedavisinin etkisi en az 6 ayda ortaya çıkacaktır. Bu nedenle ilaç tedavisiyle beraber mekanik tedavi aynı anda uygulanır. İlaç tedavisiyle tüylenme tamamen düzelmez ve ilaç bırakıldığında tekrar ortaya çıkabilir. İlaç tedavisi olarak ilk seçenek androjen baskılayıcı özelliği olan doğum kontrol haplarıdır. Tedavi ortalama 2-3 yıl sürer. Sigara bu ilaçların kalp damar hastalıkları üzerine olan olumsuz etkilerini arttırır, bu nedenle sigara içmemeleri önerilir. Tedaviye yanıt olarak epilasyon sıklığı azalır, tüylerin rengi açılırve incelir.

Gebe kalmak isteyen PKOS hastaları farklı yönetilir.Tüylenme ve sivilcelenme gibi kozmetik problemlerin çözümleri,doğum sonrasına ertelenir.Spontan gebelik oluşması beklenebilir.Bu dönemde adet düzensizliği için doğum kontrol ilaçları yerine,gebeliği destekleyici tedaviler verilir.1 yıldan uzun süre gebelik elde edilememişse infertilite tedavilerine başlanabilir.

Uzun süre tedavisiz kaldıklarında sorunların artacağı,zamanla bozulan yumurtalık fonksiyonları nedeniyle gebelik elde etmede de sorunların yaşanabileceği bilinmelidir.Şeker ve yağ metabolizmasını da bozduğu için,tedavinin ve yaşam tarzı değişikliklerinin, yaşam süresini uzattığı gerçeği akıldan çıkarılmamalıdır.

Polikistik Over Sendromu; kesin tedavisi olmasa da,yarattığı sorunların en aza indirilebileceği bir hastalıktır.Hekimle işbirliği çok iyi sonuçlar verebilmektedir.Sağlıklı günler .

Kadın Hastalıkları ve Doğum

Op.Dr.Feyza Arman Çaldır