ONKOLOJİ HASTALARINDA DERİ, TIRNAK VE SAÇ- SAÇLI DERİ BAKIMI
ONKOLOJİ HASTALARINDA DERİ, TIRNAK VE SAÇ- SAÇLI DERİ BAKIMI
ONKOLOJİ HASTALARINDA DERİ, TIRNAK VE SAÇ- SAÇLI DERİ BAKIMI
Onkoloji hastalarında deri bakımı nasıl olmalıdır ?
Onkoloji hastalarında deri bakımından önce kanser tedavilerinin deri üzerine etkilerinden bahsedelim. Kemoterapinin deri üzerindeki başlıca etkileri; güneş ışığına artmış duyarlılık, deri renginde değişiklikler, sivilce benzeri döküntüler, kaşıntı ve çeşitli alerjik reaksiyonlardır.
Radyoterapinin deriye başlıca etkileri ise kızarıklık, kuruluk, deride incelme, yanık benzeri bulgular ve kıl kaybıdır.
Kanser hastalarının genel deri bakımında dikkat etmesi gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz: Sağlıklı beslenilmeli ve bol sıvı tüketilmelidir.
Sıkı, sentetik ve yünlü giysilerden kaçınılmalıdır. Hafif bol, sıkmayan ve pamuklu giysilerin tercih edilmelidir.
Banyo kısa tutulmalı ve ılık su ile yapılmalıdır. Banyoda lif, kese, kimyasal duş jelleri ve peeling gibi cildi tariş edebilecek uygulamalar ve ürünlerden kaçınılmalıdır.
Banyo sonrası havluyla nazikçe, tamponlama şeklinde kurulanmalıdır. Ancak kasıklar, koltuk altları, göğüs altları ve ayak parmak arası gibi kıvrım yerlerinin iyi kurulanmasına özen gösterilmelidir ve tüm derinin banyodan çıktıktan sonra ilk 3 dakika içinde hafif nemli iken nemlendirilmelidir. Nemlendiricileri seçerken parfümlü- kimyasal içeriği zengin olan ürünlerden kaçınılmalıdır. Vücuda parfüm, kolonya, tıraş sonrası losyonlar ve alkollü losyonların uygulanılması önerilmemektedir. Gereksiz tıraş yapılmamalıdır. Tıraşta jilet yerine tıraş makinesi ile tüylerin kısaltılması tercih edilmelidir.
Güneş hassasiyetinden korunmak için en az SPF 30, eczane ürünü güneş kremleri kullanılmalıdır. Ek olarak şapka, güneş gözlüğü, uzun – ince gömlekler ve şemsiye ile fiziken de güneşten korunulması önerilmektedir.
Kanser hastalarında tırnak bakımı nasıl olmalıdır?
Kanser hastalarının aldığı ilaç tedavileri (kemoterapiler) tırnakları daha kırılgan hale getirebilir. Ayrıca tırnaklarda çökük çizgiler, kaşık benzeri görüntü gelişebilir. Yine bağışıklığın zayıflaması nedeniyle tırnak enfeksiyonları da bu hasta grubunda sık gelişmektedir. El tırnakları, ayak tırnaklarından daha çok etkilenmektedir. Peki hastalarımız bu süreçtetırnak bakımını nasıl sağlamalılar?
Öncelikle el ve ayak tırnakları kısa tutulmalıdır.
İş yaparken özellikle bahçe işlerinde ele beyaz pamuklu eldiven giyilmesi, bulaşık yıkarken mutlaka bulaşık eldiveni giyilmesi önerilir. Tırnak yeme alışkanlığı varsa mutlaka bırakılmalıdır.
Manikür, pedikür ve takma tırnak uygulamalarından kaçınılmalıdır. Tırnak etlerine dokunulmamalıdır ancak hafifçe itilebilir. Hastanın yaptırma talebi yoğunsa kendi setini kullanmalıdır. Oje- aseton kullanımı önerilmez. Ancak bazı otörler tırnağı korumak amaçlı beyaz şeffaf koruyucu ojeleri önermektedir. Doğal yağlar özellikle zeytin yağı ile sık sık tırnakların etrafı nemlendirilmelidir. Ayak tırnakları için rahat spor ayakkabılar tercih edilmelidir. Eğer tırnak sallanıyorsa kesinlikle asılınmamalı, bandajlayarak kendisinin düşmesi beklenmelidir.
Bazı kemoterapi merkezlerinde, kemoterapi sırasında koruma amaçlı el ve ayaklara buz uygulaması önerilmektedir. Enfeksiyon bulgusu varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Kanser hastalarında saç ve saçlı deri bakımı nasıl olmalıdır ?
Kanser hastalarında saç kaybı sıklıkla kaçınılmaz ve birçok hastanın çekindiği bir durumdur. İlaca ve dozaja bağlı olarak saç kaybı düzeyi değişkenlik gösterebilir. Saç kaybı bir nevi kanser hastaları için toplum içinde bir damgalama olduğu için bazı hastalar da kendi ile ilgili bu bilgiyi paylaşmak istemediğinde bunu gizleme ihtiyacı duyabilir. Aslında bu yoğun saç kaybı bizim dermatolojik hastalıklarda da karşımıza çıkabilmektedir.
Saçların kazıtılması ya da kısa kesilmesi dökülme sürecinde hastayı biraz daha rahatlatabilir. Yine peruk, eşarp, bandana ve şapka kullanımı da hastalarca sıklıkla tercih edilmektedir.
Önemli olan bu sürecin geçici olduğunu bilmektir. Bazen hastaların kemoterapi süreci devam ederken dahi saç çıkışları başlayabilmektedir. Ama saçların geri çıkış zamanı ve yoğunluğu birçok faktöre bağlıdır. Bu faktörler bireysel genetik özellikler, kullandığı ilaçlar, kanser tipi olarak sayılabilir.
Saçlar geri çıkmaya başladığında rengi ve yapısı değişebilir. Daha gri ve /veya kıvırcık olabilir. Ama zamanla eski formuna dönecektir.
Yeni çıkan hassas saçlara ısılı saç şekillendiriciler kullanmak, yoğun kurutma yapmak önerilmemektedir. Yine hassas saç şampuanları bu süreçte tercih edilmelidir.
Kemoterapiden sonraki 6 ay hem saçlar hem de saçlı deri hassas olduğu için saç boyama ve ısılı işlemler önerilmez. Ama hastanın isteği doğrultusunda kına ve bitkisel saç boyaları küçük bir alanda denenip reaksiyon gelişmediği takdirde uygulanabilir.
Uzm. Dr. Ecem Bulut Okut
Dermatoloji
Yayınlanma Tarihi: 17.01.2023