Koah Hastalığı Tanı ve Tedavi Yöntemleri

Koah Hastalığı Tanı ve Tedavi Yöntemleri

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH); genellikle zararlı partikül veya gazlara ciddi maruziyetin ve anormal akciğer gelişimini de içeren hastaya bağlı faktörlerinin neden olduğu, havayollarında mikrobik olmayan bir iltihaba bağlı olarak gelişen, solunumsal semptomlar ile karakterize, yaygın, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır.

Hastalığın en sık görülen semptomları nefes darlığı, öksürük ve balgam çıkarmadır. KOAH genellikle orta-ileri yaş grubunda ortaya çıkar ve yavaş bir ilerleme gösterir. Genellikle kış aylarında semptomlarda artış ile kendini gösteren hastalık alevlenmeleri görülür.

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı, çok ciddi kişisel, sosyal ve ekonomik maliyeti nedeniyle büyük bir küresel sağlık sorunudur. KOAH dünyada en yaygın görülen üçüncü ölüm nedenidir ve küresel nüfusta her 10 yetişkinden birinin bu hastalığa sahip olduğu düşünülmektedir. Türkiye’de ise sigara içme salgınının 2012 yılından beri tekrar artmaya başlaması, birkaç il dışında tüm illerde hava kirliliği düzeyinin Dünya Sağlık Örgütü eşik düzeyinin üstünde olması, yoksulluk artışı ve sağlığın sosyal belirleyicilerinin giderek bozulması, ülkede önümüzdeki yıllarda hastalık yükünün daha da artacağını düşündürmektedir.

Türkiye’de solunum sistemi hastalıkları en sık görülen 3. ölüm nedenidir. 2012 yılında gerçekleşen toplam 320.967 ölümden 31.026’si solunum sistemi hastalıkları nedeniyle gerçekleşmiştir ve bu ölümlerin de 19.087’si (%61.5) KOAH nedeniyledir

KOAH gelişimi için risk faktörleri nelerdir?

- Sigara içimi

- Hava kirliliği

- Isınmak amaçlı kullanılan çalı, çırpı, tezek dumanına maruziyet

- Tozlu-dumanlı iş yerlerinde çalışma

- Egzoz gazları

- Akciğerin gelişimi sırasında annenin sigara içimi

- Beslenme

- Cinsiyet

- Yaş

- Solunumsal enfeksiyonlar

- Sosyoekonomik durum

• KOAH için bilinen en önemli risk faktörü sigara ya da diğer tütün ürünleri kullanımıdır.

• İç ortam hava kirliliği (özellikle tandırda ekmek ya da yemek pişirme) az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde KOAH gelişimi için önemli bir risk faktörüdür. Ülkemizde de özellikle kırsal kesimde sigara içmeyen kadınlarda en önemli KOAH nedenidir.

• Çevresel ya da mesleki olarak çeşitli gaz ve tozlara maruziyet de KOAH gelişimi için önemli risk faktörlerindendir.

• Kalıtsal alfa-1 antitripsin eksikliği bilinen en önemli genetik risk faktörüdür, ama; bu durum ülkemizde nadirdir.

Sigara içme oranının artması nedeniyle KOAH hastalığına yakalanan kişilerin sayısı giderek artmaktadır. Sigara içen 5-6 kişiden birinde KOAH gelişmektedir. Hastaların önemli bir kısmı hastalıklarının farkında değildir, doktora şikayetleri çok rahatsız hale gelmedikçe gitmemektedirler. Oysa KOAH sinsice ilerleyen bir hastalıktır. Bu nedenle KOAH’ta erken tanı ve tedavi önemlidir.

KOAH belirtileri nelerdir?

Öksürük, balgam ve nefes darlığı tipik şikayetlerdir.

Hastalığın ilk yıllarında sabahları öksürük ve balgam çıkarma şikayetleri varken sigara içmeye devam edilirse hastalık ilerler, öksürük şiddetlenir, balgam miktarı artar. Daha sonra nefes darlığı şikayeti ortaya çıkar. Hastalığın erken dönemlerinde hızlı yürüme, merdiven çıkma, koşma gibi eforlarda nefes darlığı hissedilirken hastalık ilerledikçe istirahatte dahi nefes darlığı oluşur. Hastaların şikayetleri kirli ve soğuk havalarda, kış aylarında ve nezle, grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonları ile artış gösterir. Ağır KOAH hastalarında sadece akciğerlere yönelik şikayetler ortaya çıkmaz, kalp ve dolaşım bozukluklarına bağlı şikayetler de görülmeye başlar. Hastalığın ilerlemesi ile oksijen destek tedavisi ve solunum cihazına bağlanma ihtiyacı gelişebilir.

KOAH nasıl teşhis edilir?

Hastalığın tanısı için solunum fonksiyon testi (spirometri) zorunludur. Kronik semptomları ve risk faktörlerine maruziyet öyküsü bulunan orta-ileri yaştaki yetişkinlerde spirometrik inceleme tanıyı doğrular

Solunum fonksiyon testi: Hava yollarındaki darlığı ölçmeye yönelik, kolay ve kısa sürede yapılabilen bir testtir. Bilgisayara bağlı bir tüpün içerisine kuvvetli nefes alıp vermekle yapılır. Erken ve başarılı tedavi ile hastalığın ilerlemesinin durdurulması sağlanır. KOAH erken teşhisi için sigara içen 40 yaşını aşmış kişiler yılda bir kez solunum fonksiyon testi yaptırmalıdır.

Tedavide önemli noktalar

- Sigara mutlaka bırakılmalıdır.

- Tozlu ve dumanlı ortamlarda bulunulmamalıdır.

- İnhaler tedavisi dediğimiz nefes yoluyla alınan spreylerin doktorun önerdiği doz ve şekilde düzenli kullanılması önemlidir.

- İlerlemiş hastalıkta oksijen tedavisi gerekebilir, önerilen sürede kullanılmalıdır.

- Grip ve zatürre aşısı gibi koruyucu aşıların yaptırılması önemlidir.

- Düzenli ve dengeli beslenmeye dikkat edilmeli, kilo almamaya özen gösterilmelidir.

- Düzenli doktor kontrolleri; hastalığın kontrol altına alınması, alevlenmelerin yaşanmaması ve daha kaliteli bir yaşam için gereklidir.

Uzm. Dr. Hakan Koca

Göğüs Hastalıkları