Kanser Sizi Değil Siz Kanseri Yenin
Kanser Sizi Değil Siz Kanseri Yenin
Kanser hastalığı genetik ve çevresel birçok etmenin oluşumunda rol aldığı multifaktöryel bir hastalıktır. Kanser hastalığında genetik olarak ailede kanser hastalığı olan bireyler olması tek belirleyici faktör değildir. Fakat ailesinde özellikle erken yaşta kanser tanısı almış hastalar olan kişilerin erken tanı için tetkikler yaptırması önerilmektedir. Genetik olarak yatkınlığı arttıran birçok gen mutasyonu bulunmaktadır. Bu genetik mutasyonlar arasında BRCA1 ve BRCA2 en sık rastlanan mutasyonlardır. Ülkemizde pekçok merkezde bu testlere bakılabilmektedir. BRCA1 ve 2 mutasyonu bireylerde meme, over (yumurtalık), prostat, pankreas vb kanserlerde yatkınlığı arttırdığı blinmektedir. Bu gruptaki kişilerde en sık rastlanan kanser meme kanseridir Bu yüzden BRCA1-2 mutasyonuna sahip kişilerde 18 yaşından itibaren meme muayenesi, 25-35 yaşında mamografi, 25-35 yaşından itibaren 6 ayda bir veya yıllık klinik meme muayenesi ve yıllık meme MR tetkiki önerilmektediAyrıca bu kişilerin, 30-35 yaşından itibaren 6 ayda bir yumurtalık kanseri için de muayene ve tetkiklerini yaptırmaları gerekmektedir.
Kanser hastalığında erken tanı çok önemlidir. Bu yüzden sağlıklı bireylerin tarama testleri için ilgili branş hekimlerine başvurmaları gerekmektedir. Kadınlarda rahim ağzı kanseri taraması için yıllık jinokolojik muayene ve smear testleri yapılması gerkemektedir. Kadınlarda en sık görülen kanser türlerinden biri meme kanseridir. Meme kanseri taraması için tüm kadınların 40 yaşından sonra hekim muayenesi ve yıllık mamografi ve meme ultrasonu çekimi önerilmektedir. Her iki cinsiyette de en sık görülen kanser türlerinden biri de akciğer kanseridir. Sigara içme öyküsünün akciğer kanseri riskini belirgin olarak arttırdığı bilinmektedir. Kronik sigara içicilerinde hekim muayenesi, ve düşük doz kontrast madde kullanılarak toraks (akciğer) tomografisi çekimi önerilmektedir. Her iki cinsiyette sıklıkla görülen bir diğer kanser türü Barsak (kolon ve rektum) kanseridir. Barsak kanseri taraması için 50 yaş üstünde bireylerde gaitada gizli kan ve kolonoskopi yapılması önerilmektedir
Kanser hastalığının tedavisi multidisipliner bölümler (Tıbbi Onkoloji hekimi, ilgili cerrahi branş hekimleri, radyasyon onkolojisi uzmanı hekimler, patoloji uzmanı, radyoloji uzmanı, nükleer tıp uzmanı vb.) tarafından ortak olarak uygun merkezlerde yapılan Onkoloji konseylerinde değerlendirilir ve tedavisi planlanır. Her kanser hastasının tanısı, evresi, patolojik özellikleri, genetik özellikleri değerlendirilerek tedavisi bireysel olarak planlanlanmaktadır. Kanser hastalarında uygun cerrahi işlemler ardından kemoterapi, hedefe yönelik kanser tedavileri, immünoterapi, radyoterapi ve hormonoterapi tedavileri uygulanmaktadır. Kanser hastalarında bireyselleştirilmiş tedavi planı yapılırken yeni nesil sekanslama (NGS; next generation sequencing) yöntemi kullanılarak yapılan genetik analizlerle hastalarda uygun kemoterapi ajanı, akıllı ilaç ya da immünoterapi tedavisi seçimi yapılabilir. Kanser tanısı ve evresi aynı olmasına rağmen her bireyin kanseri ve tedavisi farklıdır. Aynı tanı ve evreye sahip kanser hastalarında tedavi şekilleri tamamen farklı olabilir. Kanser hastasına uygun zamanda uygun tedavi (kemoterapi, akıllı ilaç ya da immünoterapi) verilmesi gereklidir. Örneğin aynı tanı ve evresi olan akciğer kanseri hastalarında patolojik alt tipler, genetik mutasyon analizleri, ve immünoterapi duyarlılık belirteçlerine bakılarak farklı tedaviler (kemoterapi, akıllı ilaç ya da immünoterapi, ya da küba aşısı olarak da bilinen kanser aşısı vb) uygulanabilir. Kanser tedavisi tamamlanmış hastalar takip sürecine alınır. Kanser hastalığında yakın takip çok önemlidir. Kanser hastalarının hekimlerinin belirleyeceği uygun zaman aralıklarında, istenecek uygun tetkikler ve muayene ile yakın takipleri gereklidir. Takip sürecinde hastalarda bölgesel olarak hastalığın ilk ortaya çıktığı bölgede lokal nüksler ya da uzak organlarda sıçrama (metastaz) meydana gelebilir. Nüks ve metastazların erken dönemde tesbit edilmesi için kanser hastalarında yakın takip nemlidir. Hastalarda saptanan bölgesel nüks ya da metastazlara yönelik tedavi planı ivedilikle yapılmalıdır. Kanser hastalarına multidisipliner uzman hekimler tarafından uygun tedavinin yapılması ve ardından düzenli takip süreci ile artık kanser hastalığı tedavi edilebilir bir hastalıktır.
Doç. Dr. Tülay AKMAN
Galen Hastanesi Tıbbi Onkoloji