AKUT İNME (FELÇ)

AKUT İNME (FELÇ)

İnme iki gruba ayrılır. Hemorajik inme, diğer adıyla beyin kanaması, beyin damarlarında yırtılma veya patlama sonucunda gelişir. Bu tip inme beyin damarındaki baloncuğun (serebral anevrizma) ya da damar yumağının (serebral arteriyovenöz malformasyon) patlaması sonucunda olabileceği gibi yüksek kan basıncına bağlı kılcal damarların çatlaması sonucunda da görülebilir. Diğer tip inme ise daha sık görülen iskemik inmedir ve beyin damar tıkanıklığına bağlı gelişir. Beyne yeteri kadar kan taşınmadığı için dakikada yaklaşık iki milyon beyin hücrelesi ölür ve sakatlık veya ölümle sonuçlanabilecek kalıcı beyin hasarı oluşur. Belirtilerin hızlı bir şekilde tanınması ve tıbbi tedavinin başlanması hayat kurtarıcıdır ve sakatlıkları önleyebilir.

İnmenin görülme sıklığı nedir?

Dünyada yılda 17 milyon inme vakası görülmektedir. Erişkinler arasında en sık sakatlık nedeni inmedir. İnme ölüm nedenleri arasında kalp hastalıklarıdan sonra 2. sıradadır. Toplumda her 40 saniyede bir kişi inme geçirmekte ve her 3 dakikada bir kişi inmeye bağlı hayatını kaybetmektedir.

İnmenin belirtileri nelerdir ?

• Yüz, kollar veya bacaklarda ani başlayan güçsüzlük veya uyuşma

• Ani bilinç bulanıklığı veya konuşma veya anlama güçlüğü

• Tek veya her iki gözde ani başlayan görme kaybı

• Ani başlayan denge kaybı, yürüyememe

• Ani başlayan şiddetli baş ağrısı

İnme için risk faktörleri

Erkek

55 yaş üstü

Şeker hastalığı

Hipertansiyon

Hiperlipidemi (Kanda yüksek miktarda yağ bulunması)

Sigara

Atrial fibrilasyon (anormal ve düzensiz kalp ritmi)

Ailede inme öyküsü

İnme tanısı nasıl konulur?

İnme şüphesiyle hastaneye başvuran hastalara ilk olarak beyin tomografisi (beyin BT) çekilir. Beyin BT ile inmenin iskemik ya da hemorajik inme olduğu ayrımı yapılır. Tomografide kanama olmaması beyin damarlarında tıkanıklığa bağlı iskemik inme olduğunu düşündürür ve beyin damarlarındaki tıkanıklığın tespiti için bilgisayarlı tomografik anjiyografi (beyin BT anjiyografi) yapılır. Buna ek olarak perfüzyon BT yapılarak tıkanıklığın etkilediği beyin dokusunun durumu kan akımında ve kan hacminde azalma açısından değerlendirilip geri dönüşümsüz hasar görmüş beyin dokusu ve risk altında olup kurtarılabilecek doku genişliği saptanabilir. Bazı merkezler bilgisayarlı tomografi yanında magnetik rezonans görüntüleme (MRG) de kullanır.

İnme nasıl tedavi edilir?

İnme tedavisinde anahtar zamandır. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa o oranda iyileşme şansı artar. Bu nedenle inme şüphesi olan hastaların inmenin tam tanı ve tedavisini yürütebilecek donanım ve deneyime sahip inme merkezlerine ulaştırılması çok önemlidir. Bu merkezlerde ayrıntılı beyin ve beyin damar görüntülemesi ve gerekli medikal ve girişimsel tedaviler yapılabilir. Eğer hasta ilk 4.5 saatte bu merkezlere ulaştırılabilirse ve pıhtı çözücü ilaç (tPA) verilmesine engel olacak tıbbi bir durum yoksa nöroloji uzmanı veya acil uzmanı tarafından damar içerisinden pıhtı çözücü ilaç verilir. Büyük damar tıkanıklarında bu ilaçların etkinliği sınırlıdır ve hasta ilk 12 saatte bu merkezlere getirilirse ilaçlara ek olarak girişimsel nöroradyoloji uzmanları tarafından anjiyografik kapalı yöntemle (endovasküler) beyin damarındaki pıhtının çıkarılması işlemi (trombektomi) uygulanır. Bu işlemde genellikle genel anestezi altında kasık veya el bileği atardamarından iğne ile girilerek, kateter adı verilen plastik borular yardımıyla sırasıyla boyun ve beyin damarlarına ulaşılır. Pıhtı tıkanıklık olan damardan aspirasyon kateteri (pıhtı emici kateter) veya stent yardımı ile çekilerek çıkartılır. Bu işlemde başarı oranı yaklaşık %90’dır ve beyin damarlarında akımda büyük oranda düzelme sağlanır. Hastanın inme belirtilerinin kaybolması ve klinik olarak düzelmesi pıhtının ne kadar kısa sürede çıkarıldığına, inme belirtilerinin ağırlığına ve hastanın inme öncesi altta yatan diğer tıbbi sorunlarına bağlı olarak değişir. Yaklaşık olarak hastaların %60’ında belirgin iyileşme ve düzelme sağlanır.

Prof. Dr. Çağın Şentürk

Girişimsel Radyoloji